پایان‌نامه: سیره‌ی فرهنگی ارتباطی امیرالمؤمنین علی(ع) در دوران حکومت؛ در جستجوی مدل سیاستگذاری و برنامه ریزی

توضیحات

دانشگاه امام صادق علیه السلام

دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات

پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد رشته معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات

گرایش مطالعات سیاستگذاری

سیره‌ی فرهنگی ارتباطی امیرالمؤمنین علی(ع) در دوران حکومت؛

در جستجوی مدل سیاستگذاری و برنامه ریزی

استاد راهنما

دکتر حسام الدین آشنا

استاد مشاور

استاد مصطفی دلشادتهرانی

دانشجو

سید محمد کاظمی قهفرخی

بهمن ۱۳۸۹

چکیده:

یکی از مسائل حائز اهمیت در سیاستگذاری فرهنگی، نقش دولت در حوزه فرهنگ است. دولتها با تعاریف کلان و بخشی از فرهنگ، هرکدام نوعی از وظایف و حیطه‌ای از مداخله را در این عرصه برای خود مشخص نموده‌اند. برخی از دولتها با تعریف فرهنگ به عنوان هنر و میراث فرهنگی، سیاستها را معطوف به گسترش بخشهای مذکور می‌کنند. اما در نگاه کلان، فرهنگ مجموعه‌ای از ویژگی‌های متمایز معنوی، مادی، فکری و احساسی در جامعه و درمیان گروه‌های اجتماعی است که در هنر و ادبیات، شیوه‌های زندگی فردی و اجتماعی، نظام ارزشی، سنتها و باورها متجلی می‌شود. در این نگاه حیطه‌ی موضوعی و انسانی فرهنگ چنان گسترده می‏شود که تمام حوزه‌های دیگر ذیل آن تعریف می‌شوند و  سیاستگذاری فرهنگی را مستلزم بررسی جایگاه و نقش آن حوزه‌ها در این امر می‌کند.

این پایان‌نامه با در نظر گرفتن حکومت علوی به عنوان تنها دورانِ حکمرانی یکی از امامان شیعه، به دنبال بررسی مسأله رابطه این حکومت با فرهنگ، وسیاستگذاری آن در این حوزه است. تحقیق پیش‌رو با مبنا قرار دادن مراحل مدل فرآیندی خط‌مشی‌گذاری، سعی دارد با تحلیل سیاستی از نقش این دولت در امر فرهنگ، مدل سیاستگذاری آن را ترسیم نماید.

محقق، با در نظر گرفتن اولین مرحله‌ی مدل فرآیندی خط‌مشی‌گذاری و تعریف کلان فرهنگ، در ابتدا به صورت‌بندی مسائل حکومت علوی پرداخته و با مفهوم سازی این مشکلات ذیل مفاهیم کلان خاص‌گرایی، رفاه طلبی و دنیازدگی، قشرگرایی و ظاهربینی، آنها را در سه حوزه‌ی فرهنگ سیاسی، فرهنگ اقتصادی و فرهنگ دینی تعریف کرده است. در ادامه، بابررسی عملکرد و رویکرد امام (ع) در مواجهه با این مسائل، سیاستهای کلان مردم داری، عدالت و تربیت دینی در این سه حوزه استخراج شده و در سه فصل مجزا، سیاستهای بخشی آنها تشریح شده است. در انتهای فصول، نگارنده به ارزیابی کوتاه مدت دولت علوی باتحلیل خودارزیابی‌های آن حضرت از عملکرد خود وتاثیر این سیاستها، و ارزیابی‌های تاریخی پرداخته است. در فصل انتهایی این پایان نامه، پژوهشگر با در نظر گرفتن الگوی تحلیل کلی، ارزیابی‌های میان مدت و بلند مدت از سیاستها و عملکرد دولت علوی ارائه کرده و مدلهای سیاستگذاری آن حضرت را در این سه حوزه ترسیم نموده است.

کلید واژه ها: خط‌مشی‌گذاری عمومی، سیاستگذاری فرهنگی، فرهنگ، حکومت علوی، امام علی(ع)

العنوان: السیره الثقافیه-الاتصالیه لأمیرالمؤمنین علی (ع) فی فتره حکومته؛ بحثاً عن نموذج للتخطیط والبرمجه

الأستاذ المشرف: الدکتور حسام الدین آشنا

الأستاذ المساعد: السید مصطفی دلشاد تهرانی

الطالب: السید محمد کاظمی قهفرخی

الفرع الدراسی: الدراسات الإسلامیه، الثقافه والاتصالات

الخلاصه:

یعد دور الحکومه فی مجال الثقافه من المسائل الهامه فی التخطیط الثقافی. وحددت الحکومات لنفسها نوعاً من المهامّ والوظائف وحدّاً من التدخل فی هذا المجال عبر تقدیم تعریف شامل من الثقافه أو تعریف جزء منها. وبعض الحکومات التی أقبلت نحو الفن والتراث الثقافی فی‌ تعریف الثقافه، توجه السیاسات الثقافیه إلی توسعه القطاعات المذکوره. ولکن الثقافه‌ هی مجموعه من المیزات المتمیزه الروحیه، والمادیه، والفکریه والعاطفیه فی المجتمع وبین المجموعات الاجتماعیه التی تتبلور فی الفن والأدب، وأنماط الحیاه الفردیه والاجتماعیه، ونظام القیم، والتقالید والمعتقدات. تتسع الرقعه الموضوعیه والإنسانیه للثقافه من هذا المنظار حیث یتم تعریف کل المجالات الأخری تحتها، وتجعل دراسه مکانه ودور تلک المجالات من مستلزمات التخطیط الثقافی.

إن هذه الأطروحه تهدف إلی دراسه علاقه حکومه أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب علیه السلام کالحکومه الوحیده المهیمن علیها أحد أئمه الشیعه، بالثقافه و التخطیط علی هذا الصعید، وتسعی فی رسم النموذج التخطیطی لحکومه‌ أمیرالمؤمنین (ع) عبر تحلیل سیاساتها، وذلک اعتماداً علی رسم الخطوط العامه.

قام الباحث فی البدء بتصمیم هیکلیه شؤون الحکومه‌ العلویه،‌ وقسّمها إلی مفاهیم شامله کالاختصاص، والإتراف، وحبّ الدنیا، التعصب الطبقی و السطحیه ودوّنها فی المجالات الثلاثه وهی الثقافه السیاسیه، والثقافه الاقتصادیه والثقافه‌ الدینیه، وذلک بالنظر إلی مرحله رسم الخطوط العامه.

وفی التالی تم استخراج السیاسات الشامله لأمیرالمؤمنین (ع) حول رعایه الشعب، والعداله والتعلیم الدینی فی هذه المجالات الثلاثه عبر دراسه أداء واتجاه الإمام فی التعامل مع هذه المسائل، وتم شرح السیاسات الجزئیه له فی ثلاثه فصول مستقله. وفی نهایه الفصول، قام الباحث بتقییم الحکومه العلویه عن طریق تقییم أمیرالمؤمنین(ع) أداء نفسه، وتأثیر هذه السیاسات وتقییمها التاریخی. وفی الفصل النهائی تم تقدیم تقییمین متوسط المدی وطویل المدی لسیاسات وأداء الحکومه العلویه بالنظر إلی نموذج التحلیل الشامل ورُسمت نماذج تخطیط الإمام فی هذه المجالات الثلاثه.

المفردات الرئیسه: رسم الخطوط العامه، التخطیط الثقافی، الثقافه، الدوله العلویه، الإمام علی (ع)

Abstract:

One of the most and important issues related to cultural policy-making is the role of government in the cultural domain. Governments have specified types of duties and scope of interference in the culture based on their general and specific definitions of the subject. Some governments define culture as the cultural art and heritage and focus their policies on developing those areas. But in a wider scope, culture is the sum of diverse properties that are material and spiritual, intellectual and emotional in a society and amongst social groups which become manifest in art and literature, types of individual and social life, values, traditions and beliefs. According to this view, the thematic and human domain of culture spreads so much that it includes all other domains and makes it necessary to consider the status and role of those other domains for cultural policy-making.

The thesis underscores Alavi Rule as the unique example of a Shiite Imam in power and tries to examine the relationship between that and culture, hence the type of policy making that ensues.

By considering the first stage of process policy-making model and the general definition of culture, the researcher firstly classifies issues of Alavi rule and by conceptualizing the matters under general issues such as elitism, worldliness and superficiality, defines them in three domains of political, economic and religious culture and then studies Imam Ali’s performance and approach towards these matters and selects general policies of public treatment, justice and religious training in these three domains and describes their partial policies separately in three chapters. At the end of chapters, the writer evaluates the short-time Alavi rule based on Imam`s evaluation of his performance, policies effects and historical evaluation. Finally the researcher presents middle and long-term evaluation of policies and performance of Alavi rule based on the general analysis model and designs Imam Ali’s policy-making model in these three domains.

Keywords: Public Policy-Making, Cultural Policy-Making, Culture, Alavi Rule, Imam Ali (s).

Imam Sadiq University

Faculty of Islamic Studies and Culture and Communication

Continuous M.A thesis in Islamic Studies and Culture and Communication field

Policy making studies area

Imam Ali’s Cultural and Communicative Sirah during His Rule;

Seeking a Policy making and Planning Model

Supervisor:

Hesamodin Ashna

Adviser:

Mostafa Delshad Tehrani

Student:

Sayyed Mohammad Kazemi Ghafarrokhi

February 2011