توضیحات

دانشکده معارف اسلامی ومدیریت

پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد رشته معارف اسلامی و مدیریت

گرایش مدیریت مالی

تبیین نقش و جایگاه عقود مشارکتی در معماری نظام مالی ایران

استاد راهنما:

دکتر محمد طالبی

استاد مشاور:

حجت الاسلام محمدنقی نظرپور

دانشجو:

حسین مختاری

بهمن ۱۳۹۲

چکیده

یکی از ارکان اصلی رشد اقتصادی، افزایش تولید و سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی است. ارتقای سطح تولید نیز مستلزم فراهم شدن زمینه‌های آن و از جمله مهم‌ترین زمینه‌های آن، فراهم آمدن عوامل تولید به نحو مطلوب و صحیح است. مهم‌ترین عوامل تولید عبارت‌اند از: نیروی کار و سرمایه؛ یعنی تولید و یا هر فعالیت اقتصادی برای انجام، نیاز به استفاده از نیروی کار و سرمایه به نسبت‌های متفاوت (با توجه به نوع فعالیت‌های اقتصادی) دارد. از طرف دیگر، تولیدکننده برای پرداخت هزینه‌های تولید می‌تواند از روش‌های مختلفی تأمین مالی کند. یکی از این روش‌ها، تأمین مالی از طریق عقد قرارداد شرکت می‌باشد؛ که مورد تأیید شریعت اسلام بوده و بر اساس مبنای فقهی آن، از درآمیختن سرمایه شرکا شکل می‌گیرد و همه شرکا حق دخالت و نظارت بر فعالیت‌های اقتصادی و مدیریتی آن را دارند.

اغلب صاحب‌نظران حوزه‌ی بانکداری اذعان دارند که نظام بانکی در پیاده‌سازی عقدهای مشارکتی که در بسیاری از متون علمی به عنوان شاخصه‌ی نظام بانکی اسلامی از آن یاد می‌شود، عملکرد قابل قبولی از خود نشان نداده است.

پژوهش پیش‌رو ضمن بیان وضعیت فعلی نظام بانکی کشور در جهت پیاده‌سازی قانون عملیات بانکی بدون ربا، تحلیل روند اجرایی این عقود را با رویکرد قابلیت‌سنجی نظام مالی کشور از طریق مصاحبه و رجوع به خبرگان مورد سنجش قرار داده است. به بیان دیگر در این پژوهش با تبیین چالش‌های موجود در اجرای درست عقدهای مشارکتی و کنکاش در ماهیت بازار پول و بازار سرمایه، نقاط قوت و ضعف ساختاری در اجرایی کردن این دسته از عقدها را استخراج  کرده‌ایم و سرانجام استفاده از ساز و کار بازار سرمایه در قالب واگذاری اجرای عقود مشارکتی به شرکت‌های تأمین سرمایه را پیشنهاد داده‌ایم.

واژگان کلیدی: عقد مشارکت، بازار پول و بانک ها، بازار سرمایه، نظام مالی ایران، مالی اسلامی، تأمین مالی

الخلاصه:

واحده من أهم العوامل لتحقیق النمو الاقتصادی هی زیاده فی الإنتاج و الاستثمار فی مختلف قطاعات الاقتصادی. تحسین الإنتاج یتطلب توفیر مجالاته و  اکثر المجالات اهمیه هی توفیر العوامل الإنتاج بشکل صحیح. العوامل الرئیسیه الإنتاج هی: العمل ورأس المال؛ یعنی الإنتاج أو أی نشاط اقتصادی لتنفیذ، یتطلب استخدام نسبه العماله ورأس المال معتمداً علی نوع النشاطات الإقتصادیه. من جهه‌ اخری، الشرکه المصنعه تستطیع أن تستخدم أنواع مختلفه من التمویل لدفع تکالیف الإنتاج. واحد من هذه الأسالیب للتمویل هی خلال عقد  الشرکه، التی وافق علیها الشریعه. و علی رؤیه فقهیه تتشکل من الأموال المختلطه و بإمکان جمیع الشرکاء المعنیین، رصد أنشطتهم الاقتصادیه وإدارتها. معظم الخبراء فی مجال الخدمات المصرفیهیعترفون بأن النظام البنکی لتنفیذ العقدی المشارکه لم تظهر أداء مقبول.

هذا البحث اضافه‌ الی بیان وضع الراهنه فی النظام المصرفی فی مجال تنفیذ القانون المصرفیه بدون ربا یتم تقییم تحلیل العملیه الإداریه هؤلاء العقود بنهج دراسه الجدوى من خلال المقابله و الرجوع بخبراء فی هذا المجال.

بعباره اخری مع تبیین التحدیات الموجود فی تنفیذ الصحیح تلک العقود و واستکشاف طبیعه سوق النقد وسوق رأس المال حددنا نقاط القوه والضعف الهیکلی فی تنفیذ هذا القسم من العقود و فی النهایه بمنهج الموجوده فی الأسواق المالیه فی اطار العقود المشارکه نوصی البنک الإستثمار فی هذا المجال.

الکلمات الأساسیه: عقد المشارکه، الأسواق النقدی و المالیه، سوق رأس المال، النظام المال فی ایران، التمویل الإسلامی، التمویل

Abstract

One of the pillars of economic growth is, increasing production and investment in various sectors of the economy. The production improving also is required to provide those aspects including the most important of those aspects are providing production factors desirably and correctly. The most important production factors are: Work force and capital, it means production or any economic activity to perform, requires to the use of capital to labor force on different ratios (according to the type of economic activities. On the other hand, a manufacturer can finance in various ways to pay for the charges. One of these ways is funded through a company contract, Which is approved based by Islamic Sharia and based on the basis of Islamic jurisprudence is formed from merging of Partners Capital and all partners have the right  of involvement and monitoring on their economic activities and management.

The experts acknowledge frequently in the field of banking, the banking system in the implementation of cooperative contracts has not shown an acceptable performance that in many scientific texts are remembered as the characteristics of Islamic banking system.

This research is stating the current state of the banking system of country in order to implement the interest-free banking operations law, the analysis of the implementing process with the approach of the assessment capability of financial system in country these contracts is examined through interviews and reference based on experts data. In other words, in this research with the explanation of the current challenges in implementing of participatory correct contracts and inquiry in nature of the capital market and money market, Structural strengths and weaknesses points in the implementation of these kinds of contracts have extracted and eventually have proposed the use of the mechanism of the capital markets in the form of the implementation of participatory contracts divestiture to the financing companies.

Keywords: participation contract, the money and banks market, capital market, the Iranian financial system, Islamic finance, financing

Imam Sadiq University

Faculty of Islamic Studies and Management

A thesis Presented for the Degree of master in the

Management

(Financial Management)

The explanation of the role of participant contracts in architecture of Iran’s financial system

Supervisors:

Dr. Mohammad Talebi

Advisors:

Dr. MohammadNaghi Nazarpoor

Student:

Hossein Mokhtari

February 2014