توضیحات
دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی
پایان نامه دوره کارشناسی ارشد پیوسته رشته معارف اسلامی و علوم سیاسی
تحت عنوان:
روش های حل و فصل غیر خشونت آمیز منازعات سیاسی در سیره نبوی(ص)
وحید حسین زاده
استاد راهنما: دکتر اصغر افتخاری
استاد مشاور: دکتر سید محمد رضا احمدی طباطبایی
شهریور ۱۳۹۰
چکیده
پیامبر اسلام(ص) برای حل و فصل منازعات سیاسی عمدتاً از روشهای غیر خشونت آمیز و اقناعی استفاده می نمودند. استفاده از روش های نرم، اقناعی و غیر خشونت آمیز توسط نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله ریشه در نوع هدف آن بزرگوار و نیز خصوصیات ذاتی این روشها دارد. در تمام طول این نوشتار سعی بر این است که به این سؤال اساسی پاسخ داده شود که پیامبر مکرم اسلام(ص) با استفاده از چه روشهای غیر خشونت آمیزی منازعات سیاسی گوناگون را حل و فصل می‌نمودند؟
دو نوع نظریه برای حل و فصل منازعات وجود دارد. دسته اول نظریه‌های «قدرت محور» یا «خشونت آمیز» و دسته دوم نظریات «هنجار محور» یا «غیر خشونت آمیز». در دسته دوم نظریات دو مکتب اصلی وجود دارد. اول مکتب «انسان‌گرا» و «شریعت‌گرا».
مراد از مکتب انسان‌گرا، نظریه‌هایی است که در آن انسان چه در مقام فاعلیت و چه در مقام غایت، بازیگر اصلی و محوری روشهای حل و فصل منازعات بدون خشونت به حساب می‌آید.این نظریه‌ها جهان و همه چیز را برای انسان تفسیر و معنا می‌کنند و اصولاً همه چیز برای وجود انسان حقیقت و معنا می‌یابد.
در رویکرد «شریعت‌گرا»، خداوند به عنوان فاعل مطلق و اراده مسلط، محور تمامی امور – و نیز روشهای حل و فصل منازعات- به حساب می‌آید. با استناد به آیات متعدد قرآن کریم استدلال می‌شود حرکت انسان در مسیر خداوند و عمل به اوامر الهی، قدرت و اراده خداوند را متوجه او خواهد نمود و انسان توسط خداوند هدایت، یاری یا پیروز خواهد گردید. از این حیث رابطه‌ای میان اطاعت فرامین الهی و نصرت و پیروزی انسان حتی در عرصه مادی برقرار است.
پیامبر(ص) به عنوان برگزیده‌ترین انسان، خود معیار این الگو است. ایشان با اطاعت بی چون و چرا از فرامین الهی، قدرت الهی را متوجه خود نموده و از این الگو در همه امور به ویژه در حل و فصل غیر خشونت آمیز منازعات بهره می‌جسته اند. در سیره نبوی هفت اصل وجود دارد که این اصول، باعث فراهم آمدن نصرت و یاری برای ایشان می‌شده است.این اصول از این قرارند: استقامت، رحمت، دعوت، صلح، مهلت، شدت، ارتباط با عالم غیب.
کلید واژه‌ها: حل و فصل، خشونت، منازعه سیاسی، سیره نبوی(ص)، مکتب انسان‌گرا، مکتب شریعت‌گرا
العنوان: أسالیب التسویه السلمیه للنزاعات السیاسیه فی السیره النبویه
الأستاذ المشرف: الدکتور أصغر إفتخاری
الأستاذ المساعد: الدکتور محمدرضا أحمدی طباطبائی
الطالب: وحید حسین زاده
الفرع الدراسی: الدراسات الإسلامیه‌والعلوم السیاسیه
الملخص:
إن النبی(ص) کان یستخدم عاده الأسالیب السلمیه والإقناعیه لتسویه النزاعات السیاسیه. فإستخدام الأسالیب الناعمه و الإقناعیه و السلمیه من قبل النبی الأکرم (ص) تمتد جذوره فی نوع هدفه و المیزات الذاتیه لهذه الأسالیب. ففی هذه الأطروحه تمت المحاوله علی الإجابه علی هذا السؤال الرئیس و هو ماهی الأسالیب السلمیه التی کان یستخدمها النبی الأکرم(ص) فی تسویته النزاعات السیاسیه؟
هناک نوعان من النظریات لتسویه النزاعات. القسم الأول هی النظریات التی تتمحورعلی <القدره أو العنف> والقسم الثانی هی النظریات المرتکزه علی المعیار أو النظریات السلمیه. ففی القسم الثانی مدرستان رئیستان .<مدرسه الإنسانیه و مدرسه الشرعیه>
المراد من المدرسه الإنسانیه هی النظریات التی تنظر إلی الإنسان فی فعله و هدفه کاللاعب الرئیس فی تقدیم الحلول السلمیه لتسویه النزاعات. إن هذه النظریات تقوم بتفسیر وبیان کل شیء للإنسان وفی الأصل کل شیء یأخذ حقیقته ومعناه فی خدمه الإنسان.
ففی الإتجاه <الشرعیه>، یعتبر الرب کالفاعل المطلق والإراده الحاکمه محوراً لکل الشؤون وأیضاً حلول تسویه النزاعات. واستناداً إلی کثیر من الآی الذکر الحکیم أن حرکه الإنسان فی صراط ربه والعمل بکتابه تجلب قدره الرب ومشیئته الی نفسه وإنه یحصل علی هدایته ونصرته وعونه. وعلی هذا نجد أن العلاقه بین انصیاع الأحکام الإلهیه وعون الإنسان ونصرته موجوده حتی فی المجالات المادیه.
فإن النبی(ص) کأفضل البشر هو معیار لهذا النموذج. فهو إکتسب القدره الإلهیه وذلک عبر طاعته التامه للأحکام الإلهیه. فإنه کان یستخدم هذا النموذج فی کل الشؤون وخاصه فی التسویه السلمیه للنزاعات. فهناک سبعه مبادیء فی السیره النبویه تجلب له نصره الله و عونه فهی: الصمود و الرحمه و الدعوه و السلام و الامهال و الشده و الإتصال بعالم الغیب.
المصطلحات الرئیسه: التسویه، السلمیه، النزاع السیاسی ، السیره النبویه، المدرسه الإنسانیه ، المدرسه الشرعیه
Abstract:
To resolve political conflicts, Prophet Muhammed (p.b.u.h), insists on the nonviolence and persuasive methods. The usage of soft, persuasive and nonviolence methods by Prophet Mohammad (p.b.u.h) roots in his goal and the inner characteristics of the methods. In this study we do our best to answer the question that which methods the Prophet (p.b.u.h) has had used to resolve various conflicts.
There is two kind of theories by which the conflicts are resolved. The first are the theories that hinge on “power” or “violence” and the second are the theories that are based on “norms” and “nonviolence”. In the second kind, there are two basic schools. “Humanism” and “religionism” schools.
By humanism we point at the theories which the human being is the actor and the means of them. According to this school of thought the human becomes the centre and he becomes the axis of the methods which resolve the conflicts.
In the “religionism“ viewpoint, Allah as the omnipotent and the only dominant power, exists at the center of all affairs – including conflict resolving methods. Base on several Quranic verses, we can argue if human being steps on Allah’s rout and do what he commands, the power and cause of Allah will be on his side and Allah will guide, aide and lead him to success. Therefore, there is a connection between obedience of Allah’s orders and success in the material arena.
Prophet Mohammad (p.b.u.h) as a perfect man, was a criterion and pattern. The light of His power shade on the Prophet and make him able to use this pattern in all affairs especially in nonviolence resolving of conflicts. We count seven rule in Sirreye Nabavi that make possible the aid and guidance of Allah for Prophet. These rules are: perseverance, mercy, invitation, peace, respite, intensity and connection with metaphysics.
Keywords: resolving, nonviolence, political conflict, Sirreye Nabavi, humanism school, religionism school.
Imam Sadiq University
Non-violent methods in resolving political conflicts in Prophet Mohammad (p.b.u.h) sireh
A thesis
Presented for the
Degree of Master of Art in
Political Science (Political Thought)
Faculty of Islamic Studies and Political Science
Vahid Hosseinzadeh
Supervisor:
Dr. Asghar Eftekhari
Advisor:
Dr. Mohamad Reza Ahmadi Tabatabai
Summer 2011
