دانشگاه امام صادق علیه السلام
رشته معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات
پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد
گرایش مطالعات سیاستگذاری
«میزان انطباق بخش فرهنگی برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه
با اصول سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران: از منظر دوگانه‌های سیاست فرهنگی»
استاد راهنما:
دکتر محمد هادی همایون
استاد مشاور:
دکتر حسام‌الدین آشنا
دانشجو:
محمدحسن فرج‌نژاد ابرقویی
مهرماه ۱۳۹۲
چکیده
در این پژوهش میزان تطابق یکی از مهم‌ترین اسناد بالادستی در عرصه فرهنگ با برنامه‌ها و اسناد فرودستی آن سنجیده شده است. سند بالادستی مورد نظر، «اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران» می‌باشد. اسناد فرودستی این سند نیز بخش‌های فرهنگی دو برنامه‌های پنج‌ساله چهارم و پنجم توسعه و «سیاست‌های کلی ابلاغی رهبری» است.
جهت امکان مقایسه این اسناد به یکی از تجربه‌های سیاستگذاری فرهنگی در شورای اروپا – از نهادهای بین‌المللی فعال در عرصه سیاستگذاری فرهنگی- رجوع شد. این تجربه بیان بیست و‌یک دوراهی فرهنگی است که از نظر این نهاد باید در سیاستگذاری فرهنگی به آن‌ها توجه شود. علاوه بر دوگانه‌های شورای اروپا با استفاده از الگوهای مطرح در سیاستگذاری فرهنگی، ۱۳ دوگانه دیگر نیز معرفی گردید و در مجموع با استفاده از ۳۴ دوگانه فرهنگی، میزان تطابق اسناد ذکرشده، بررسی گردید.
روش مورد استفاده این پژوهش روشی کیفی بوده و بر مبنای پرسش از نخبگان صورت پذیرفته است. در این راستا پس از بیان کلیات مربوط به سیاستگذاری فرهنگی با استفاده از مصاحبه گروهی و تکنیک کدگذاری باز با ترکیب روشی قیاسی و استدلالی مفاهیم سیاست فرهنگی موجود در سند «اصول سیاست فرهنگی ج.ا.ا» استخراج شد. سپس جدول‌های دوگانه‌های سیاست فرهنگی و گزاره‌های مرتبط با آن‌ها در اسناد موضوع پژوهش در اختیار جمعی از متخصصان سیاستگذاری قرار داده شد و با کسب نظر آن‌ها، الگوهای طیفی حاکم بر این اسناد با محوریت دوگانه‌های سیاست فرهنگی استخراج شد.
سپس بر اساس این الگوها امکان مقایسه میزان تطابق این اسناد که سؤال اصلی این پژوهش بود، فراهم گردید. در نهایت مشخص گردید برنامه چهارم نسبت به برنامه پنجم و سیاست‌های ابلاغی رهبری تمایزات بیشتری با سند اصول سیاست فرهنگی دارد. در پایان نمودارهای مقایسه‌ای طیف‌های عناصر فرهنگی در این اسناد ارائه شدند.
کلمات کلیدی: سیاستگذاری فرهنگی، دوگانه های سیاست فرهنگی، سند اصول سیاست فرهنگی ج.ا.ا، برنامه چهارم توسعه، برنامه پنجم توسعه.
العنوان: معدل انطباق البنود الثقافیه فی الخطتین الرابعه والخامسه للتنمیه مع مبادیء السیاسات الثقافیه فی الجمهوریه الإسلامیه الإیرانیه وذلک بالنظر إلی ثنائیات السیاسه الثقافیه
الباحث: محمد حسن فرج نجاد
الأستاذ المشرف: الدکتور محمد هادی همایون
الأستاذ المساعد: الدکتور حسام الدین آشنا
الفرع الدراسی: الدراسات الإسلامیه و الثقافه و الإعلام
الملخص
تبحث هذه الدراسه معدل تطابق إحدی الوثائق الرئیسه الهامه فی مجال الثقافه مع البرامج والوثائق الثقافیه الفرعیه التی تأتی فی إطار هذه الوثیقه الرئیسه. الوثیقه الرئیسه التی تم التأکید علیها فی هذه الدراسه هی:«مبادیء السیاسه الثقافیه للجمهوریه الإسلامیه الإیرانیه». هذا والبنود الثقافیه فی الخطتین الرابعه والخامسه للتنمیه، وما ورد فی السیاسات العامه التی أعلنها سماحه قائد الثوره الإسلامیه تعتبران من الوثائق التی تتضمنها وثیقه «مبادیء السیاسه الثقافیه للجمهوریه الإسلامیه الإیرانیه».
وقدتم استخدام إحدی تجارب المجلس الأوروبی – من إحدی المؤسسات الدولیه الناشطه – فی مجال السیاسه الثقافیه. فالمؤسسه هذه تختار ۲۱ ثنائیاً ثقافیاً مؤکده علی إنه یجب الاهتمام به فی سبیل وضع السیاسات الثقافیه. إضافه إلی ذلک تمت دراسه ۱۳ ثنائیاً ثقافیاً آخر لیصل عدده إلی ۳۴ بغیه دراسه تطابق الوثائق المذکوره.
فالطریقه النوعیه التی استخدمت فی هذه الأطروحه ترتکز علی رؤیه الخبراء حیث تم التعرف علی مفاهیم السیاسه الثقافیه فی وثیقه” مبادیء السیاسه الثقافیه فی الجمهوریه الإسلامیه الإیرانیه” وذلک بعد ایضاح الخطوط العامه المرتبطه بوضع السیاسه الثقافیه عبر القیام بالمقابله الجماعیه، وتقنیه الترمیز المفتوح مع دمج الطریقه القیاسیه والجدلیه. و من ثم عرضت جداول ثنائیات السیاسه الثقافیه و الأطروحات المتعلقه بها فی الوثائق المذکوره علی جمع من الأخصائیین فی مجال وضع السیاسات حیث تمت بمشارکتهم التعرف علی الأنماط الطیفیه السائده علی هذه الوثائق وذلک بالترکیز علی ثنائیات السیاسه الثقافیه.
وبعد ذلک ساعدت الأنماط المذکوره علی إمکانیه معدل تطبیق هذه الوثائق مع بعضها البعض. الأمر الذی تسعی هذه الدراسه للإجابه عنها. وأخیراً تبین أن الخطه الرابعه تختلف بشکل کبیر عن الخطه الخمسیه والسیاسات المعلنه من قبل قائد الثوره من حیث تطابقها مع وثیقه مبادیء السیاسه الثقافیه. وفی النهایه قدمت الرسوم البیانیه المتعلقه بمقارنه أقسام العناصر الثقافیه فی هذه الوثائق.
الکلمات الأساسیه: السیاسه الثقافیه، ثنائیات السیاسه الثقافیه، مبادیء السیاسه الثقافیه للجمهوریه الإسلامیه الإیرانیه، الخطه الرابعه، الخطه الخمسیه
Abstract
In this research the conformity of the highest document in the area of culture is rated with its lowest programs and documents. The highest document is “principles of cultural policy of I.R. of Iran’. The lowest documents include the cultural sectors of two programs of the Fourth and Fifth‘s Development Programs and “announced general policies by the Supreme leader”.
In order to compare these documents, we studied and referred to one of the experiences of cultural policy-making in European council, one of international institutions in the area of cultural policy-making. The experience states 21 cultural Dilemmas which should be considered in cultural policy-making in view of the institution. 13 Dilemmas were also introduced in addition to Dilemmas of European council through the known models of cultural policy-making. Finally by using of 34 cultural Dilemmas, we studied the conformity rate of the mentioned documents.
The applied method in the research is a qualitative method and is based on the elites` interview. At this point, space concepts of cultural policy at the document of “principles of cultural policy of I.R of Iran was detected by the combination of argumentative and syllogistic methods after the general of cultural policy-making stated through the collective interviews and open encoding technique. Then, tables of Dilemmas of cultural policy and related clauses in the documents were offered to some specialists of policy-making and then the dominate spectral patterns over the documents with axis of Dilemmas of cultural policy were extracted relying on the specialists` views and ideas.
By referring to the patterns, the possibility of conformity rate of the documents which was the main question of the research. Was provided Finally, it was showed that the Fourth Program has more distinctions regarding document of principles of cultural policy than the Fifth Program and the announced policy of the Supreme leader. In the end, the comparative diagrams of specters of cultural elements in this document were offered.
Keywords: Cultural Policy-making, Dilemmas of Cultural Policy, Principles of Cultural Policy of I.R of Iran, the Fourth Program, the Fifth Program
Imam Sadiq University
Faculty of Islamic Studies and Culture and Communication
Continuous M.A thesis in Islamic Studies and Culture and Communication Field
Policy making studies area
Conformity of cultural sector of the Fourth and Fifth‘s Development Programs with Principles of I.R. of Iran Cultural Policies“: through of Dilemmas in cultural policy“
Supervisor:
Dr. Mohammad Hadi Homayon
Advisor:
Dr. Hesamoddin Ashna
Student:
Mohmmad Hasan Farajnegad
October 2013