توضیحات
دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی
پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد پیوسته رشته معارف اسلامی و علوم سیاسی
تحلیل و نقد نظریه امالقری در اندیشه سیاسی متفکران مسلمان
استاد راهنما: دکتر اصغر افتخاری
استاد مشاور: دکتر ناصر جمال زاده
دانشجو: مجید افضل زاده
آذر ۱۳۹۰
چکیده
موضوع نحوه ساماندهی مجموعه مسلمانان از جمله مسائل با اهمیت جوامع و متفکرین مسلمان بوده است به طوری که آراء و نظرات مختلفی در ارتباط با این موضوع از سوی اندیشمندان مطرح گردیده است. نگارنده در راستای پاسخ به این مسئله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی مفهوم امالقری، به عنوان سامانگر دول و جوامع مسلمان، از منظر اندیشمندان اهلسنت و شیعه پرداخته است. سؤال اصلی رساله عبارت است از: نظرات متفکران مسلمان درباره امالقری چیست و نقدهای وارده به آنها کدامند؟ نگارنده در پاسخ به سؤال اصلی در ابتدا به بررسی خاستگاه و سیر تحول تاریخی مفهوم امالقری از صدر اسلام تا دوران معاصر پرداخته است و امالقری را در شاکلههای حکومتی دو مکتب خلافت و امامت بررسی نموده است و پس از آن به نظرات سیاسی اندیشمندان مسلمان پرداخته است. سید جمالالدین اسدآبادی، عبدالرحمن کواکبی، محمد رشیدرضا، علی عبدالرازق، عبدالرزاق سنهوری و محمد ضیاءالدین الریس از جمله اندیشمندانی هستند که در قلمروی اهلسنت نظریهپردازی نمودهاند. محمدباقر صدر، محمدحسین فضلالله، محمد منتظری، محمدجواد لاریجانی و امام خمینی(ره) نیز متفکران شیعی امالقری را تشکیل میدهند که در قلمروی شیعه نظریهپردازی نمودهاند. پس از بررسی نظرات متفکرین سنی و شیعه به بررسی نقاط اشتراک و افتراق دو مکتب نظری و نقد نظرات پرداخته شده است. تبیین خاستگاه نظریه امالقری و بررسی، تطبیق و نقد آراء و نظرات اندیشمندان شیعه و اهلسنت در حوزه امالقری از جمله دستاوردهای این رساله میباشد.
کلمات کلیدی:ام القری، اسلام، شیعه، اهل سنت
الخلاصه
تعدّ مسأله کیفیه تنظیم جمله المسلمین من القضایا الهامّه للمجتمع المسلم و المفکرین الإسلامیین و لذلک قد أثیرت الکثیر من النظریات و الآراء حول هذه المسأله من قبل العلماء. یتابع الکاتب من أجل الإجابه على هذا السؤال بطریقه وصفیه – تحلیلیه تحلیل مفهوم أمّالقری کمفهوم منسق للحکومات و المجتمعات الإسلامیه من وجهه نظر علماء أهلالسنه و الجماعه و الشیعه. و السؤال الرئیس فی هذه الرساله هو: ما هی نظریات المسلمین حول أمّالقری و ما هی الإنتقادات ضدها؟ یحلل الکاتب للإجابه علی السؤال الرئیس، بدایه منبت و مسار التطور التاریخی لمفهوم أمالقری من طلیعه الإسلام حتی الأزمنه المعاصره. و إستقصی أمالقری فی الخطابات الحکومیه عند مدرستی الخلافه و الإمامه. و بعد ذلک تطرق إلی وجهات النظر السیاسیه لدی العلماء المسلمین. السید جمالالدین الأسدآبادی، عبدالرحمن الکواکبی، محمد رشید الرضا، علی عبدالرازق، عبدالرزاق السنهوری و محمد ضیاءالدین الریس من مفکری السنه الذین نظّروا فی هذا المجال. محمدباقر صدر، محمدحسین فضل الله، محمد منتظری، محمدجواد لاریجانی و الإمام الخمینی(ره) أیضا هم من مفکری الشیعه الذین نظّروا فی مجال أمالقری. بعد إستعراض نظریات المفکرین السنه والشیعه أستعرضت النقاط المشترکه والمفارقات بین المدرستین التجریدیه وتقریع النظریات.ومن إنتاجات هذه الرساله هی إیضاح منطلق نظریه أمّالقری و إستعراض و مقارنه و تقریع أفکار و نظریات المفکرین السنه و الشیعه فی إطار و حدود أمالقری.
الکلمات الرئیسه:
أمّ القری. الإسلام. الشیعه . السنه.
Abstract
The issue of organizing the Moslem community is one the concept of Umm al-Qora is dealt with in accordance with its importance. The author of this thesis, in order to illustrate the concept of organizing the Moslem community, has studied the concept of Umm al-Qora. The research method is descriptive-analytical, where different scholars’ viewpoints are described, followed by respective analysis. The main question of the thesis is: what do Moslem scholars think about Umm al-Qora? And what are the main critics about it? In order to answer the main question, initially, the origins and evolution of the concept “Umm al-Qora” was investigated in terms of both al-Khilafah and al-Imamah schools of thought. Then, Moslem scholars’ political opinions have been dealt with. Seyyed Jamal al-Din Asadabadi, Abd al-Rahman al-Kawakibi, Muhammad Rashid Rida, Ali Abdul Razzaq, Abdul Razzaq al-Sanhouri and Muhammad Ziauddin al-Rais are among those Sunni scholars who have theorized the issue, whereas Muhammad Hussein Fadlullah, Mohammad Montazeri, Mohammad Javad Larijani and Emam Khomeini are the main Shia scholars who have also theorized the issue. After investigating the opinions of the mentioned Sunni and Shiite scholars, the common points of the two theoretical schools of thought have been dealt with along with their differentiation points. The main outcome of this thesis is such investigation and comparison of outstanding Islamic scholars’ opinions so that it be an starting point for presenting the most efficient pattern of Moslem organization.
Keywords
Umm al-Qora, Islam, Shia, Sunni
Imam Sadiq University
A THESIS PRESENTATION FOR THE
DEGREE OF MASTER OF ART IN POLITICAL SCIENCE
FACULITY OF ISLAMIC STUDIES AND POLITICAL SCIENCE
Analysis and Criticism of Umm al-Qora theory in Moslem Scholars’ Political Thought
Supervisor:
Dr. A. Eftekhari
Advisor:
Dr. N. Jamalzadeh
- Afzalzadeh
December. 2011
