پایان نامه: بررسی روش‌ها و استراتژی‌های سیاسی ـ فرهنگی میرزا ملکم خان ناظم‌الدوله

توضیحات

دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی

پایان نامه دوره کارشناسی ارشد علوم سیاسی

بررسی روش‌ها و استراتژی‌های سیاسی ـ فرهنگی میرزا ملکم خان ناظم‌الدوله

استاد راهنما :

دکتر ناصر جمالزاده

استاد مشاور :

دکتر فرشاد شریعت

دانشجو:

مصطفی منتظری

شهریور ۱۳۹۱

چکیده

ملکم‌خان نظام‌الدوله یکی از تاثیرگذارترین روشنفکران عصر ناصری به شمار می‌آید. شخصیت فکری و سیاسی او تلفیقی از نظام فکری دو شخصیت هم عصرش، مستشاراالدوله و آخوند زاده بود که از نظر او راه افراط و تفریط را پیموده بودند. از این رو در کار خود شکست خورده بودند و قابلیت اثربخشی مناسبی، در عمق فکری نخبگان حاکم و مردم زمانه خود نداشتند. لذا او سعی داشت با رفع کاستی‌های متدولوژیک آنان و به کارگیری اسلوب و روش‌های خاص خود برای اثرگذاری بر نخبگان و مردم مسلمان ایران، رفرمی را رقم بزند که فکر می‌کرد هم عصرانش در انجام آن موفق نبوده‌اند. در این رساله با استفاده از چارچوب نظری دکترینولوژی و از منظر رویکرد دکترینال، به مطالعه رفرم سیاسی ـ فرهنگی مورد  نظر ملکم خان ناظم الدوله مبادرت می‌شود تا مدلی که یکی از مهمترین روشنفکران قبل از مشروطه برای تحقق اهداف خود، با ماهیت غربی و تحت لوای دین، سرلوحه اقدامات خویش قرار می‌داد، به گونه‌ای تبیین شود که بتوان تکرار آن را در مقاطع  دیگر مشاهده نمود. بررسی شخصیت و تاکتیک‌ها و استراتژی این شخص در زمینه‌های سیاسی و فرهنگی در عهد ناصری می‌تواند به عنوان آینه‌ای پیش روی همگان بویژه نخبگان جامعه سیاسی، که متشکل از فرماندهان و افسران جنگ نرم می‌باشند، قرار گیرد تا از هرگونه فریفتگی در مقابل رنگ و لعاب ظاهرالصلاح چنین افرادی مصون بماند و با بصیرت لازم، ماهیت اصلی آنان را تشخیص دهند.

واژگان کلیدی: مشروطه، عصر ناصری، روشنفکری، میرزا ملکم خان ناظم الدوله، رویکرد دکترینال، پروتستانتیسم اسلامی.

العنوان: دراسه فی أسالیب وإستراتبجبات مبرزا ملکم خان ناظم الدوله السباسبه والثقافبه

الباحث: مصطفی منتظری

الاستاذ المشرف: الدکتور ناصر جمال زاده

الاستاذ المساعد: الدکتور فرشاد شریعت

الفرع الدراسی: المعارف الإسلامیه والعلوم السیاسیه

الخلاصه

ملکم خان ناظم الدوله هو واحد من المثقفین الأکثر تأثیراً فی العصر الناصری فی إیران. أن شخصیته الفکریه والسیاسیه کانت جمع من النظام الفکری لإثنین من الشخصیات المعاصره معه یعنی مستشار الدوله وآخوند زاده الذین إتخذوا سبیل الإفراط والتفریط حسب رأیه. وبالتالی، قد فشلوا فی عملهم ولا یمکن لهم أن یتأثروا على عمق النخب الفکریه الحاکمه والشعب الإیرانی فی ذلک الوقت. لذلک کان یحاول ملکم خان بمساعده تصحیح قصورهم المنهجیه وبإستخدام أسلوب ومنهجه الخاص أن یتأثر علی النخب والشعب الإیرانی المسلم لکی یجری اصلاحات التی کان یظن أن لم ینجح معاصریه فی القیام بذلک.

تناقش هذه الأطروحه وبإستخدام إطار الدکتورینولوجیا النظری ومن منظور النهج الدکتورینال، الإصلاح السیاسی والثقافی من وجهه نظر ملکم خان ناظم الدوله لکی تبین النموذج الذی یقدمه واحد من أهم المثقفین قبل حرکه الدستوریه لتحقیق أهدافه کنموذج غربیه تحت رایه الدین بحیث یمکن أن نشاهد تکراره فی فترات أخرى من التاریخ.

ویمکن أن یستفاد من الدراسه فی شخصیه وتکتیکات وأسلوب ملکم خان فی المجالات السیاسیه والثقافیه من قبل الجمیع وخاصه النخبه العلمیه «کقاده وضباط مواجهه الحرب الناعمه» لکی لا یضلوا من ظواهر مثل هذه الأفراد و أن یتعرفوا شخصیتهم الرئیسیه بالبصیره اللازمه.

الکلمات الأساسیه: الحرکه الدستوریه، العصر الناصری، التنویر، میرزا ملکم خان ناظم الدوله، النهج الدکتورینال، البروتستانتیه‏ الإسلامیه

Abstract

Mirza Malkom Khan is counted as one the most influential enlightened thinkers of Naseri era. His political thought was an integrated expression of the thoughts of Mostesharodoleh and Akhoundzadeh, two exponents of modernization, which he believed that these two thinkers, due to their extremist approaches, could not make their views much acceptable to the political elites and citizens of their time. He tried to correct methodological weakness embedded in the thoughts of the two thinkers and by doing so he expected to bring about religious reformation necessary for the implementation of western model of modernization which Mostesharodoleh and Akhundzade and his contemporary thinkers tried to achieve but failed. Hence, in this thesis Malkom Khan’s political-cultural doctrine at three levels of strategy, operational and technical are examined with the aim of understanding how he wanted, as one the enlightened personalities prior to the constitutional revolution, to bring about Islamic Protestantism and how his model of religious reformation could appear again and be applied by others in other historical periods.

Malkom’s characteristic,and his strategies and tactics whitin political and cultural context in Naseri era help people and elites who are commanders and officers of soft power to not be deceived by intelligence when they face to someone who is deceitful appearance, With the insight necessary to recognize the nature of their main, behavior .

Keywords:

Constitution; Naseri Era; Enlightened; Mirza Malkom Khan; Doctrinal approach;  Islamic Protestantism.

Imam Sadiq University

Faculty of Islamic Studies and Political Science

A thesis presented for the Degree of Master of Art in

Political Science (Political Thought)

A Survey of the Politico-Cultural Methods and Strategies of Mirza Malkom Khan Nezem Aldolah

Supervisor:

Naser Jamalzadeh, Ph.D.

Advisor:

Advisor: Farshad shariat, Ph.D.

Student:

 Mostafa Montazezri

September 2012